Στίχοι:
Παραδοσιακό
Μουσική:
ΠαραδοσιακόΠεριοχή:
ΠόντοςAκρίτας όνταν έλαμνεν1 αφκά σην ποταμέαν,
επέγνεν κι έρτουν κι έλαμνεν τη μέραν πέντ’ αυλάκια,
επέγνεν κι έρτουν κι έσπερνεν εννέα κότια2 σπόρον.
Και ν έρθεν πουλίν κι εκόνεψεν ση ζυγονί'3 την άκραν,
και σκούται καλοκάθεται ση ζυγονί’ τη μέσην.
Οπίσ’ πουλίν, οπίσ’ πουλίν, μη τρως την βουκεντρέαν4.
Και το πουλίν ελάλεσεν ανθρώπινον λαλέαν.
Ντό στέκ’ς, ντό στέκ’ς Aκρίτα μου και τίναν αναμένεις;
Tο ένοικό σ’5 εχάλασαν και την καλή σ’ επέραν
και τα μικρά τα πούλοπα σ’6 σο περιβόλ’ εσύραν.
Βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’ και φτάν’ και κοντεφτάνει.
Ανοίξετέ με, νε πορτάρ’7, ανοίξτε να σεμπαίνω.
Ενοίξαν ατον οι πορτάρ’, εμπαίν’ απές Ακρίτας.
Άλλοι σκαμνία δίγν’ ατον, άλλοι καυκία8 απλών’νε9
και σο σκαμνίν ’κί κάθεται και το καυκίν ’κί παίρει.
Έσυρεν το σπαθίν ατου ας σο χρυσόν θηκάρι,
χίλιους εμπρός εσκότωσεν και μύριους από πίσω
κι επέρεν την κόρ’ κι έφυγεν εννιά νύχτας κι ημέρας.
1έλαμνεν: όργωνε
2κότια: μονάδα μέτρησης για δημητριακά
3ζυγονί': του ζυγού
4βουκεντρέα: βουκέντρα είναι ραβδί με αιχμηρή απόληξη με το οποίο κεντρίζουν τα βόδια του αρότρου
5ένοικο: το σπίτι, τον οίκο σου
6τα πουλόπα σ’ : τα μωρά σου. Παρατονισμένο για λόγους μέτρου
7πορτάρ': οι φύλακες της πύλης
8καυκία: κούπες για κέρασμα
9υπονοείται γιατί παραλείπονται στίχοι ότι φτάνει στο γάμο της γυναίκας του και προλαβαίνει να τον αποτρέψει
Χορός / Ρυθμός / Είδος : Διπάτ. Ακριτικό.
Παραδοσιακό Ποντιακό τραγούδι για την αρπαγή της οικογένειας του Ακρίτα ,από τον «Ακριτικό Κύκλο», που ανάγεται στον 10-12ο αιώνα σε παραλλαγή των Σουρμένων.
1977 = Τριαντάφυλλος Γεωργιάδης , , Κεμεντζέ : Κώστας Μπαϊρακτάρης , ------------ Άλμπουμ ''Τραγούδια του Πόντου''
1979 = Κωστάκης Καραπαναγιωτίδης , , Κεμεντζέ : Γιωργούλης Κουγιουμτζίδης , ------------ Άλμπουμ ''Ποντιακά Παραδοσιακά Νο 3'' -------------
https://youtu.be/Ar5ucFPm81w1979 = Κωστίκας Τσακαλίδης (+ λύρα) , τον συνοδεύει η κόρη του Γιούλη , ----------- Άλμπουμ ''Τραγούδια Απο Όλη Την Ελλάδα Με Τον Κωστίκα Τσακαλιδη Και Γιούλη'' ------------
https://youtu.be/SS-p9t-ZZ1Q1982 = Νίκος Παπαβραμίδης (+ λύρα) , ------------
https://youtu.be/w2ZVOcB42RM1997 = Γιώργος Αμαραντίδης (+ λύρα) + Χορωδία , ----------- στο CD ''Ακρίτας Όντας Έλαμνεν - Τραγούδια του Ποντιακού Ακριτικού Κύκλου'' --------------
https://youtu.be/2-SlB5PR8TA2006 = Πέτρος Γαϊτάνος + Χορωδία , , Ενορχήστρωση & λύρα : Μιχάλης Καλιοντζίδης , ----------- στο CD ''Ανθεί και φέρει κι' Άλλο - Τραγούδια του Πόντου'' & στο CD ''Ανθολογία Οι Μεγαλύτερες Επιτυχίες & Τα Ωραιότερα Παραδοσιακά Τραγούδια'' (2006) -----------
https://youtu.be/N_bsUwSl_KM2011 = Αχιλλέας Βασιλειάδης (+ λύρα) , -------------- στο 2πλο CD ''Αχιλλέας Βασιλειάδης - Τα καλύτερα Ποντιακά τραγούδια'' ------------
https://youtu.be/FgJG4qa_VCEΠΗΓΕΣ = [
https://www.discogs.com/search/?q=%CE%91%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%84%CE%B1%CF%82+&type=release ] - - - - - - [
http://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.songs&id=533 ] - - - - - [
http://www.pontos-news.gr/pontic-article/101375/pontiakes-parallages-akritikon-tragoydion ] - - - - - [
https://www.kanellatou.gr/paradosiako/minor-asia/pontos/pon-akritas.html ]
